– Zwracam się z prośbą o odpowiedź na następujące pytania: Czy za pieniądze z funduszu sołeckiego można przeprowadzić zmianę w planie zagospodarowania przestrzennego? Czy za pieniądze z funduszu sołeckiego można zakupić grunt? Czy w tym roku będzie można wykonać zmianę funduszu – zadania na inny cel – dot. wniosków złożonych w 2013 roku? – napisała do naszej redakcji Ewa Adamek z gminy Władysławów.

Od redakcji: Przepisy nowej ustawy o funduszu sołeckim z dn. 21 lutego 2014 r. obowiązujące od 21 marca br. nie różnią się od przepisów „starej ustawy” co do tego na co można przeznaczyć kwotę przypadającą sołectwu z puli funduszu sołeckiego. A więc obowiązuje podstawowa zasada, że można ją przeznaczyć tylko na zadania własne gminy. Zarówno wprowadzenie zmiany w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego jak zakupienie gruntu do zasobu nieruchomości gminy jest zadaniem własnym gminy, ponieważ oba te przedsięwzięcia mieszczą się w katalogu zadań własnych gminy wymienionych w art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr. 142, poz. 1591 wraz z późniejszymi zmianami). Zgodnie z tym przepisem zadania własne gminy m.in. obejmują sprawy: „ładu przestrzennego” a także „gospodarki nieruchomościami”. Trzeba mieć także na uwadze, aby przedsięwzięcia, na których sfinansowanie sołectwo chce przeznaczyć swoją kwotę funduszu sołeckiego służyły poprawie warunków mieszkańców oraz były zgodne ze strategią rozwoju gminy (przy czym niekoniecznie chodzi tu o konkretny dokument strategii rozwoju gminy – jeśli gmina go nie posiada to warunek uznaje się za spełniony, jeśli przedsięwzięcie będzie zgodne z innymi dokumentami np. w tym przypadku ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy i z przepisami gminnymi dotyczącymi gospodarki nieruchomościami gminy). Zakładam, że także te warunki zostaną spełnione. 

Jednakże sprawa nie jest taka prosta. Bowiem niemniej ważne jest aby koszt zarówno zmiany w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego jak i kupno gruntu nie przewyższały kwoty funduszu sołeckiego. Jeśli bowiem sołectwo zamierza przeznaczyć swój fundusz sołecki np. na zakup danej działki pod budowę świetlicy wiejskiej, który jest znacznie niższy niż wartość tej działki na rynku lokalnym, to zgodnie z art. 5 ust. 3 ustawy o funduszu sołeckim wójt ma ustawowy obowiązek taki wniosek odrzucić w całości. I to nawet wtedy gdyby koszt drugiego przedsięwzięcia nie był zaniżony! A koszt przeprowadzenia zmian w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego też nie jest niski, nawet jeśli w grę wchodzi tylko jedna zmiana.

Jeśli Pani pytania dotyczą dwóch przedsięwzięć zamierzonych przez dwa różne sołectwa, to ta zasada również bezwzględnie obowiązuje. Przepis art. 5 ust 3 bowiem wyraźnie zastrzega, że przedsięwzięcia wskazane we wniosku do realizacji muszą się mieścić „w ramach środków określonych dla danego sołectwa”, co oznacza, że ich koszt nie może być wyższy od kwoty przypadającej sołectwu. 

Poza tym kupno działki z określonym przeznaczeniem (jeśli nawet będzie się mieścić w kwocie przypadającej danemu sołectwu z puli funduszu sołeckiego), powinno być bezwzględnie wcześniej uzgodnione z wójtem, który jest odpowiedzialny za gospodarowanie nieruchomościami gminy. Sołectwo nie może bowiem wymuszać inwestycji, będącej konsekwencją tego zakupu. A „kupno działki” dajmy na to pod budowę świetlicy wiejskiej może być potraktowane przez wójta właśnie nie jako „kupno działki pod budowę świetlicy wiejskiej” tylko jako „kupno działki i budowa świetlicy wiejskiej”. Wtedy wójt będzie miał podstawę do odrzucenia wniosku.

Nowa ustawa przepisem art. 7 ust 1 przewiduje postulowaną przez sołectwa możliwość zmiany przedsięwzięć lub ich zakresu już w trakcie roku budżetowego – na wniosek zebrania wiejskiego. Jednakże moim zdaniem regulacja ta nie obejmuje wniosków złożonych w roku 2013 jako, że prawo nie działa wstecz. Tak więc o zmiany te zebrania wiejskie będą mogły wnioskować dopiero w odniesieniu do przedsięwzięć wskazanych we wnioskach uchwalonych w br . przewidzianych do realizacji w roku 2015. Taki wniosek można złożyć nie wcześniej niż po uchwaleniu budżetu gminy na dany rok i nie później niż do dnia 31 października danego roku budżetowego. Należy przy tym pamiętać, że zebranie musi być prawomocne, że wniosek o zmianę nie może doprowadzić do przekroczenia kwoty, która została sołectwu pierwotnie przyznana w uchwale budżetowej. 

Fundusz sołecki nie anuluje „odpisów sołeckich”

– W imieniu sołtysów działających w gminie Drawsko Pomorskie zwracam się o wyjaśnienie prawne bulwersującej nas sprawy. Otóż 4 sołectwa: Milenko Drawskie, Linowno, Gudowo, Żółte zdecydowały się na skorzystanie z funduszu sołeckiego. Ich wnioski zostały rozpatrzone pozytywnie. Jednocześnie zostały pozbawione przez burmistrza rocznej dotacji finansowej gminy przeznaczanej sołtysom na normalną działalność sołecką: organizację dożynek, Dnia Dziecka, Dnia Kobiet, Seniora, Mikołajek itd. Jak wiadomo ustawa o funduszu sołeckim jasno określa, że pozyskane stąd środki mogą być przeznaczone tylko na wiejskie inwestycje i nie mogą być „przejedzone”. Na jakiej podstawie prawnej karze się sołectwa, które wybrały fundusz sołecki? Prosimy o wyjaśnienie tej sprawy – napisał do nas Jerzy Wohl.

Od redakcji: Jeśli „roczna dotacja” przyznawana sołectwom z budżetu gminy jest unormowana uchwałą rady gminy bądź przepisem w statucie gminy to ma oparcie w przepisie art. 51 ust 3 ustawy o samorządzie gminnym i z tego powodu należy ją traktować jako tzw. odpis sołecki. Zarówno sądy administracyjne jak i Krajowa Rada RIO wypowiedziały się w tej sprawie, podkreślając, że fundusz sołecki nie anuluje automatycznie innych form zasilania gospodarki finansowej sołectw: tj. właśnie tzw. odpisów sołeckich i czerpania przez sołectwa przychodów ze składników mienia gminnego np. z wynajmu świetlic wiejskich, domów ludowych itp. Jeśli natomiast jest to roczna dotacja uznaniowa tj. nie mająca oparcia w przepisach gminnych, to burmistrz przygotowując projekt budżetu gminy miał podstawę do nie przyznania tej dotacji. Rozumiem jednak rozgoryczenie sołtysów, gdyż dziwi taka decyzja burmistrza, skoro te środki były przeznaczane na imprezy integrujące społeczności sołeckie ( nie zgadzam się, że były „przejadane”). Ale nie sposób podzielić p. poglądu, że fundusz sołecki może być przeznaczony tylko na wiejskie inwestycje”. Bowiem zgodnie z przepisem art. 2 ust 6 ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim środki funduszu sołeckiego mogą być przeznaczane na wszystkie przedsięwzięcia będące zadaniami własnymi gminy a więc zarówno na inwestycje jak i na projekty nieinwestycyjne. 

Joanna Iwanicka