Co należy zrobić, aby uratować fundusz sołecki na bieżący rok, który mieszkańcy naszego sołectwa w ub.r. na zebraniu wiejskim postanowili przeznaczyć m.in. na przedsięwzięcie pn. organizacja imprez integracyjnych dla mieszkańców. W poprzednich latach kierując się wskazówkami na różnych warsztatach i szkoleniach tak właśnie formułowaliśmy te zadania. Pozwoliło to nam uzyskać kwoty np. 1 tysiąc zł na organizację Dnia Babci, Dnia Dziadka, Dnia Kobiet itp. I nie było do tego żadnych zastrzeżeń wójta. Przedsięwzięcia te nie zostały odrzucone przez wójta i zostały sfinansowane zakupy kawy, herbaty, ciastek itp. na organizację tych imprez. Ale dochodzą nas słuchy, że nowy wójt po przeczytaniu jakichś stanowisk NIK-u albo RIO doszedł do wniosku, że to są nieprawidłowe zadania. I zapowiada, że jego zgody na to, żeby „zmarnować fundusz na przyjęcia i uczty” nie będzie. Podobno chce zarządzić nowe zebrania wiejskie, żeby mieszkańcy uchwalili inne przedsięwzięcia. Co robić? Nie wiem też czy w tej sytuacji możemy w br. uchwalić przeznaczenie kwoty funduszu, którą nam wyliczy wójt na przyszły rok na organizację obchodów rocznicowych Dni Strażaka? Proszę o radę! – zwrócił się do naszej redakcji z pytaniami S. S., sołtys z podkarpackiej gminy T. (imię, nazwisko i nazwa miejscowości do wiadomości redakcji).

Od redakcji "Gazety Sołeckiej": Z funduszu sołeckiego można finansować tzw. miękkie przedsięwzięcia, do których zalicza się m.in. organizację różnych imprez z zakresu kultury, kultury fizycznej i turystyki, edukacji publicznej, ochrony przeciwpożarowej, kampanie informacyjne z zakresu ochrony środowiska, ochrony zabytków. Finansowanie organizacji obchodów rocznicowych, festynów sołeckich, dnia miejscowości, Dnia Dziecka, Dnia Babci, Dnia Dziadka itp. ze środków funduszu sołeckiego nie jest sprzeczne z ustawą o funduszu sołeckim ani z ustawą o samorządzie gminnym, zwłaszcza z kluczowym dla funduszy sołeckich przepisem w tej drugiej ustawie, tj. z art. 7 ust. 1. Przepis ten w dwudziestu punktach zawiera katalog zadań własnych gminy, które można finansować z f.s. A te przedsięwzięcia, które chcieliście zrealizować w br. z kwoty przypadającej na wasze sołectwo z puli funduszu sołeckiego są wymienione w katalogu owych zadań własnych gminy w pkt. 9 jako sprawy „kultury”. Są to w istocie imprezy integrujące miejscową społeczność i taki jest cel ustawy o funduszu sołeckim, aby aktywizować mieszkańców i budować wspólnotę sołecką. W obchody Dnia Babci i Dziadka zawsze angażowane jest najmłodsze pokolenie we wsi, które wypełnia i uświetnia te uroczystości recytacją wierszyków, malowaniem laurek i wręczaniem ich seniorom, występami, śpiewem, tańcem itp. Oprócz nauki szacunku dla starszych integruje to wieś poprzez współpracę międzypokoleniową i uczestnictwo w organizacji wspólnych przedsięwzięć. Zakup słodyczy, kawy i herbaty na organizację tych przedsięwzięć jest jak najbardziej dozwolony. Niedozwolony byłby tylko zakup alkoholu, gdyż sprzeczny byłby z ustawą o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Wójt miałby więc podstawę do zakwestionowania wyboru ww. przedsięwzięcia przez zebranie wiejskie waszego sołectwa, gdyby na jego organizację ze środków funduszu sołeckiego został zakupiony alkohol. Ale z taką sytuacją nie mamy do czynienia. 

 Ponadto nasuwa się pytanie, czy gdyby np. sołectwo zorganizowało festyn kulinarny z konkursem na najlepszą potrawę lokalną przyrządzoną według starych przepisów (a jest to zadanie z zakresu kultury, bo dziedzictwo kulinarne jest częścią kultury) to wójt też zakwestionowałby degustację tych potraw i użyłby argumentu, że ze środków publicznych nie można finansować przyjęć i uczt? Taki rygoryzm prowadzi przecież do absurdów.Interpretacje dokonywane przez różne Regionalne Izby Obrachunkowe w Polsce bardzo się różnią. Większość nie miała zastrzeżeń do przedsięwzięć pn. „organizacja imprez integracyjnych dla mieszkańców”. Jednak kilka lat temu mazowiecka RIO zakwestionowała tak nazwane przedsięwzięcia przewidziane do sfinansowania z puli funduszu sołeckiego przez niektóre sołectwa w gminie Góra Kalwaria argumentując, że w katalogu zadań własnych gminy nie ma zadania pn. „impreza integracyjna dla mieszkańców”. Ale przecież nie ma też w tym katalogu zadania pn. „fluoryzacja zębów dla dzieci” albo „mammografia piersi dla kobiet” czy „zawody sportowe dla mieszkańców sołectwa”, a są to przedsięwzięcia wchodzące w skład katalogu zadań własnych gminy (wymienione kolejno w pkt. 5 i 10 art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym). Obecnie niektóre inne RIO – moim zdaniem bezzasadnie – powielają puryzm językowy mazowieckiej RIO. Dbałość o puryzm językowy to nie jest zadanie RIO, tylko kontrola czy istota wskazanego przez zebranie przedsięwzięcia wchodzi w skład zadań własnych gminy. 

Ale ze stanowiskiem RIO sołtys nie ma szans polemizować, lepiej więc nie używać dla przedsięwzięć podobnych jak wasze nazwy „impreza integracyjna dla mieszkańców” ale np. „impreza kulturalna dla mieszkańców”. Przy tym zawsze bezwzględnie w uzasadnieniu wniosku należy napisać, że wskazana przez mieszkańców organizacja imprezy w rodzaju Dzień Babci, Dzień Kobiet albo Dzień Dziecka „jest zadaniem własnym gminy z zakresu kultury” i właściwie sformułować uzasadnienie. Aby użyć właściwych słów w uzasadnieniu proponuję zawsze sięgnąć do przepisu art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym i zacytować nazwę, która będzie pasować do waszego przedsięwzięcia. W razie wątpliwości przy miękkich przedsięwzięciach w rodzaju imprez, festynów, obchodów dni takich albo innych można w uzasadnieniu wskazać, że jest to zadanie własne gminy obejmujące sprawy „tworzenia warunków do działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów pobudzania aktywności obywatelskiej” (art.7 ust. 1 pkt 17).

Ponadto zgodnie z art. 5 ust. 7 ustawy o funduszu sołeckim wójt ma obowiązek odrzucić wadliwy wniosek nie spełniający wymogów ustawowych w ciągu 7 dni od daty otrzymania wniosku. Owe wymogi ustawowe są opisane w art. 5 ust. 2–4 w związku z art. 2 ust. 6 i art. 3 ust. 2 ustawy o funduszu sołeckim i w art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym. Jednym z tych wymogów jest, aby przedsięwzięcia wskazane przez zebranie wiejskie do realizacji z funduszu sołeckiego były zadaniami własnymi gminy. Jeśli więc wójt kwestionuje z tego punktu widzenia wybrane przez was przedsięwzięcia, to powinien był to uczynić w sposób przewidziany ustawą, a nie według własnych nieustawowych reguł. A mianowicie powinien skorzystać z art. 5 ust. 5 ustawy o funduszu sołeckim i odrzucić wniosek, który jego zdaniem nie spełnia wymogów ustawowych. Powinien to również uzasadnić wskazując na czym faktycznie polega wada wniosku i wskazać podstawę formalną odrzucenia. Jeśli tego nie uczynił w terminie ustawowym to oznacza, że wniosek został przyjęty do realizacji i powinien być zrealizowany w br. Jeśli tego nie uczynił, a wniosek byłby wadliwy, to odebrał wam szansę na poprawienie waszego wniosku na podstawie art. 5 ust. 7, 8 i 10. Poprawienie teraz wniosku przez wasze sołectwo (a także inne sołectwa w gminie) poskutkuje zakwestionowaniem wydatkowania na ten cel środków z funduszu sołeckiego przez Regionalną Izbę Obrachunkową. Wójt nie ma też prawa narzucać wam jakichkolwiek przedsięwzięć, bo według art. 5 ust. 2 ich wybór jest wyłączną kompetencją zebrania wiejskiego. Może jedynie prosić was o to, abyście wystąpili o zmianę przedsięwzięcia przez sołectwo w trakcie roku budżetowego na podstawie art. 7 ust. 1–4. I byłoby to wskazane w przypadku, gdyby zaplanowane przez was imprezy z powodu stanowiska wójta nie odbyły się np. Dzień Babci, Dziadka czy Dziecka już minął. Jednak można to zrobić w nieprzekraczalnym terminie do końca października br.Obchody Dnia Strażaka albo rocznica istnienia OSP to nie jest zadanie własne gminy z zakresu ochrony przeciwpożarowej. Będzie nim jednak „organizacja zawodów sprawnościowych drużyn strażackich” podczas rocznicy OSP albo podczas Dnia Strażaka. I to wam da prawo w szacunku kosztów ująć np. takie wydatki jak „posiłek regeneracyjny i napoje dla zawodników”, „nagrody dla zawodników” czy „nagrody dla mieszkańców uczestniczących w konkursie wiedzy nt. ochrony przeciwpożarowej”.